1.11 Thuèc hoµn

 

§Þnh nghÜa

Thuèc hoµn lµ d¹ng thuèc r¾n, h×nh cÇu, ®­îc bµo chÕ tõ bét hoÆc cao d­îc liÖu víi c¸c lo¹i t¸ d­îc thÝch hîp, th­êng dïng ®Ó uèng.

 

Ph©n lo¹i

Trong Y häc cæ truyÒn, tuú theo t¸ d­îc dÝnh sö dông mµ ng­êi ta chia ra c¸c lo¹i hoµn nh­ sau:

Thuû hoµn: Lµ hoµn ®­îc ®iÒu chÕ víi t¸ d­îc dÝnh lµ n­íc, r­îu, dÊm, dÞch chiÕt d­îc liÖu b»ng ph­¬ng ph¸p båi viªn vµ th­êng lµ hoµn nhá (khèi l­îng viªn d­íi 0,5g).

Hå hoµn: Lµ hoµn dïng hå tinh bét lµm t¸ d­îc dÝnh, ®iÒu chÕ b»ng ph­¬ng ph¸p chia viªn hay båi viªn, th­êng lµ hoµn nhá.

MËt hoµn: Lµ hoµn bµo chÕ víi t¸ d­îc dÝnh lµ mËt ong. MËt ®­îc luyÖn thµnh ch©u, trén víi bét thuèc khi cßn nãng vµ bµo chÕ hoµn b»ng ph­¬ng ph¸p chia viªn. Hoµn mËt th­êng gäi lµ "tÔ", khèi l­îng cã thÓ ®Õn 12 gam, cã thÓ chÊt nhuËn dÎo.

L¹p hoµn: l¹p hoµn ®­îc ®iÒu chÕ víi s¸p ong b»ng c¸ch ®un ch¶y vµ vª viªn ë nhiÖt ®é gÇn nhiÖt ®é ®«ng r¾n cña s¸p, th­êng cã khèi l­îng tõ 0,3- 0,5 gam.

 

Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chÕ

Thuèc hoµn ®­îc ®iÒu chÕ b»ng 2 ph­¬ng ph¸p: Chia viªn vµ båi viªn.

Ph­¬ng ph¸p chia viªn:  ¸p dông khi dïng c¸c t¸ d­îc dÝnh cã ®é nhít cao nh­ mËt, hå, s¸p. Bét thuèc ®­îc trén víi t¸ d­îc dÝnh ë nhiÖt ®é thÝch hîp thµnh khèi b¸nh viªn ®ång nhÊt råi chia viªn b»ng bµn hay m¸y chia viªn.

Ph­¬ng ph¸p båi viªn:  ¸p dông cho c¸c t¸ d­îc cã ®é dÝnh thÊp nh­ n­íc, dÞch chiÕt d­îc liÖu, hå lo·ng, sir« hay mËt ong pha lo·ng. T¸ d­îc dÝnh láng vµ bét thuèc ®­îc båi dÇn tõng líp lªn nh©n ®· g©y s½n kÕt hîp víi sÊy cho ®Õn khi viªn ®¹t kÝch th­íc yªu cÇu.

Thuèc hoµn cã thÓ ®­îc bao b»ng c¸c líp ¸o kh¸c  nhau ®Ó b¶o qu¶n hay t¨ng gi¸ trÞ thÈm mü, viªn hoµn mÒm th­êng ®­îc ®ãng trong vá s¸p.

           

Yªu cÇu chÊt l­îng:

NÕu kh«ng cã quy ®Þnh riªng trong chuyªn luËn, bét thuèc dïng bµo chÕ thuèc hoµn ph¶i lµ bét mÞn hay rÊt mÞn.

MËt ong dïng trong viªn hoµn th­êng lµ lo¹i mËt luyÖn: thªm kho¶ng 20% n­íc vµo mËt, ®un s«i vít bá bät råi läc qua g¹c vµ c« nhá löa cho ®Õn khi giät mËt thµnh "ch©u" (kh«ng tan trong n­íc l¹nh).

H×nh thøc: hoµn ph¶i trßn, ®Òu, ®ång nhÊt vÒ h×nh d¹ng, mµu s¾c khi b¶o qu¶n, cã mïi ®Æc tr­ng cña d­îc liÖu. Hoµn mÒm ph¶i nhuËn, dÎo.

Hµm Èm: Hoµn mËt ong, hoµn chøa cao ®Æc: kh«ng qu¸ 15%. Hoµn n­íc cã kÕt hîp sir«, mËt ong: kh«ng qu¸ 12%. Hoµn n­íc vµ hoµn hå: Kh«ng qu¸ 9% (hoµn s¸p kh«ng x¸c ®Þnh hµm Èm).

TiÕn hµnh theo ph­¬ng ph¸p X¸c ®Þnh mÊt khèi l­îng do lµm kh« (Phô lôc 9.6) hoÆc X¸c ®Þnh hµm l­îng n­íc b»ng ph­¬ng ph¸p cÊt víi dung m«i (Phô lôc 12.13).

§é r·: ChØ ¸p dông cho hoµn cøng: Viªn r· trong vßng 1 giê (riªng hoµn hå trong vßng 2 giê, hoµn s¸p thö theo viªn bao tan trong ruét).

TiÕn hµnh theo PhÐp thö ®é r· cña viªn nÐn vµ viªn nang (Phô lôc 11.6).

§é ®ång ®Òu khèi l­îng:

§èi víi hoµn uèng theo sè viªn:

C©n 10 viªn, x¸c ®Þnh khèi l­îng tõng viªn. Sù chªnh lÖch khèi l­îng cña tõng viªn so víi khèi l­îng trung b×nh ph¶i n»m trong giíi h¹n ë B¶ng 1, trong ®ã, kh«ng ®­îc cã qu¸ 2 viªn v­ît giíi h¹n cho phÐp vµ kh«ng ®­îc cã viªn nµo gÊp ®«i giíi h¹n cho phÐp.

 

B¶ng 1:

Khèi l­îng trung b×nh 1 viªn	Giíi h¹n cho phÐp
Tõ 0,05 g ®Õn 1,5 g	± 12 %
Trªn 1,5g ®Õn 5g	± 10 %
Trªn 5,0g ®Õn 9,0 g	±7 %
Trªn 9,0 g	±5 %

 

§èi víi hoµn uèng theo gam:

C©n 10 phÇn, mçi phÇn 10 viªn, x¸c ®Þnh khèi l­îng trung b×nh chung. Sù chªnh lÖch khèi l­îng cña tõng phÇn so víi khèi l­îng trung b×nh ph¶i n»m trong giíi h¹n ë B¶ng 2, trong ®ã, kh«ng ®­îc cã qu¸ 2 phÇn v­ît giíi h¹n cho phÐp vµ kh«ng ®­îc cã phÇn nµo gÊp ®«i giíi h¹n cho phÐp.

B¶ng 2:            

Khèi l­îng trung b×nh 1 phÇn	Giíi h¹n cho phÐp
Tõ 0,05 g ®Õn 0,1 g	± 12 %
Trªn 0,1 g ®Õn 1,0 g	± 10 %
Trªn 1,0 g	±7 %

 

§èi víi ®¬n vÞ ®èng gãi ®· chia liÒu:

LÊy 10 gãi, c©n tõng gãi. Sù chªnh lÖch khèi l­îng cña tõng gãi so víi khèi l­îng trªn nh·n ph¶i n»m trong giíi h¹n ë B¶ng 3, trong ®ã, kh«ng ®­îc cã qu¸ 2 gãi v­ît giíi h¹n cho phÐp vµ kh«ng ®­îc cã gãi nµo gÊp ®«i giíi h¹n ®ã.

B¶ng 3

Khèi l­îng trªn nh·n	Giíi h¹n cho phÐp
Tõ  0,5 g trë xuèng	± 12%
Trªn 0,5 g ®Õn 1,0 g	± 11%
Trªn 1,0 g ®Õn 2,0 g	±10%
Trªn 2,0 g ®Õn 3,0 g	± 8%
Trªn 3,0 g ®Õn 6,0 g	± 6%
Trªn 6,0 g ®Õn 9,0 g	±5%
Trªn 9,0 g	±4%

 

§Þnh tÝnh, ®Þnh l­îng: §¸p øng theo quy ®Þnh trong chuyªn luËn riªng

 

§é nhiÔm khuÈn: Thuèc hoµn ph¶i ®¹t yªu cÇu vÒ ®é nhiÔm khuÈn (Phô lôc 13.6).